Artykuł pochodzi z wydania: Listopad 2024
VPN oparty na SSL jest popularnym rozwiązaniem zapewniającym bezpieczny zdalny dostęp do sieci firmowych. Wprawdzie szeroko stosowany i oferujący wiele zalet, nie jest jednak całkowicie wolny od zagrożeń. Jako wektor ataku może być wykorzystywany na różne sposoby, zwłaszcza jeśli nie jest odpowiednio zabezpieczony. Dlatego warto rozejrzeć się za innymi rozwiązaniami.
Secure Sockets Layer Virtual Private Network (SSL VPN) to rozwiązanie, które umożliwia użytkownikom bezpieczne łączenie się z sieciami firmowymi lub instytucjonalnymi przez internet. Wykorzystując protokół SSL i jego nowszą wersję TLS (Transport Layer Security), usługa tworzy zaszyfrowane połączenie między urządzeniem użytkownika a serwerem VPN, chroniąc dane przed nieautoryzowanym dostępem, śledzeniem i potencjalnym podsłuchem. Trzeba przy tym pamiętać, że właśnie odkrycie krytycznego błędu w SSL 3.0 (ramka Ten POODLE gryzie) spowodowało, że w branży standardowym protokołem szyfrowania stał się TLS. W związku z tym, gdy sieć VPN bazuje na SSL, najczęściej oznacza to, że do szyfrowania wykorzystuje TLS, a oba terminy stosowane są zamiennie.
SSL VPN działa poprzez szyfrowanie całego ruchu między przeglądarką internetową użytkownika a serwerem VPN. Jedną z głównych jego zalet jest to, że nie wymaga specjalistycznego oprogramowania klienta na urządzeniach końcowych. Dzięki temu zdalny dostęp do zasobów sieciowych może być uzyskiwany z dowolnego sprzętu wyposażonego w przeglądarkę internetową. To sprawia, że SSL VPN jest elastycznym rozwiązaniem, idealnym do zapewniania dostępu do sieci wewnętrznych dla pracowników czy partnerów biznesowych. Wyróżniamy dwa główne rodzaje SSL VPN:
- webowe (bezklientowe) – umożliwia zdalny dostęp do zasobów sieciowych za pośrednictwem przeglądarki internetowej. Po zalogowaniu się na przeznaczonym do tego portalu użytkownik może korzystać z wybranych aplikacji i plików w sposób zbliżony do pracy na lokalnym komputerze. Webowe SSL VPN jest często wykorzystywane w firmach, które chcą umożliwić pracownikom zdalny dostęp do wybranych zasobów bez konieczności instalowania dodatkowego oprogramowania;
- tunelowe – tworzy zaszyfrowany tunel między urządzeniem użytkownika a siecią prywatną. W odróżnieniu od webowego tunelowe SSL VPN wymaga zainstalowania specjalnego klienta na urządzeniu użytkownika. Tunel ten zapewnia dostęp do całej sieci, a nie tylko do wybranych zasobów. Dzięki temu użytkownik może pracować zdalnie w taki sposób, jakby jego urządzenie było fizycznie podłączone do sieci firmowej.
Różnice między webowym a tunelowym SSL VPN dotyczą przede wszystkim wygody użytkowania i zakresu dostępu. Wersja webowa jest łatwiejsza w obsłudze i nie wymaga instalacji dodatkowego oprogramowania, jednak jej zastosowanie jest ograniczone do konkretnych zasobów sieciowych, co może być zarówno zaletą, jak i wadą – mniejszy dostęp oznacza większe bezpieczeństwo, ale też ograniczoną funkcjonalność. Może to być pomocne, gdy dostęp do całej sieci jest niepotrzebny niektórym pracownikom lub kontrahentom. Technologia SSL VPN może zapewnić, że osoby te otrzymają różne prawa dostępu administracyjnego w zależności od zajmowanego stanowiska. Opcja tunelowa pozwala natomiast na pełniejszy dostęp do sieci, ale wymaga instalacji oprogramowania, co może być mniej wygodne, szczególnie dla użytkowników mniej zaawansowanych technicznie.
Podsumowując, SSL VPN, poprzez swoje różne warianty, daje wszechstronne możliwości zdalnego dostępu do zasobów sieciowych. Jego zastosowanie zależy od specyfiki potrzeb organizacji, oferując zarówno łatwość użycia (w przypadku wersji webowej), jak i pełny dostęp do sieci (opcja tunelowa).
> SŁABOŚCI
Choć SSL VPN jest szeroko stosowany i ma wiele zalet, nie jest całkowicie wolny od zagrożeń. W praktyce stał się celem licznych cyberataków, które wykorzystują różnorodne podatności związane z jego infrastrukturą.
Jednym z głównych zagrożeń jest atak typu Man-in-the-Middle (MITM), w którym atakujący przechwytuje i modyfikuje komunikację między użytkownikiem a serwerem VPN. Tego rodzaju ataki stają się możliwe szczególnie wtedy, gdy SSL VPN jest skonfigurowany z wykorzystaniem słabych certyfikatów lub bez odpowiedniego ich uwierzytelnienia. Atakujący może wtedy podszyć się pod prawdziwy serwer, uzyskując dostęp do przesyłanych danych.
Kolejnym ryzykiem jest eksploatacja podatności w oprogramowaniu. W przeszłości wykryto wiele poważnych luk w popularnych implementacjach SSL VPN, takich jak Pulse Secure, Fortinet czy Cisco ASA. Luki te pozwalały na odczytywanie plików, przejęcie sesji użytkowników, a nawet zdalne wykonanie złośliwego kodu na serwerach VPN. Ponadto standardowe mechanizmy uwierzytelniania, takie jak loginy i hasła stosowane w SSL VPN, są podatne na ataki typu brute force, phishing lub przechwycenie sesji. Bez wdrożenia silnych mechanizmów uwierzytelniania dwuskładnikowego (2FA) istnieje ryzyko, że atakujący uzyskają dostęp do sieci VPN, kradnąc lub odgadując dane uwierzytelniające.
Nie można także zapominać o słabościach protokołu SSL/TLS, na którym opiera się tego typu VPN. Starsze wersje tych protokołów (2.0 czy 3.0) są znane z licznych podatności, które mogą prowadzić do odszyfrowania przesyłanych danych, jeżeli SSL VPN nie jest skonfigurowany do korzystania z najnowszych i najbezpieczniejszych wersji protokołów TLS. Dodatkowo SSL VPN może stać się celem ataków typu DDoS, które mogą spowodować niedostępność usługi dla legalnych użytkowników i zakłócenia w działalności biznesowej. W skrajnych przypadkach DDoS może być połączony z innymi naruszeniami, aby zwiększyć ich skuteczność.
Oprócz tego SSL VPN zapewnia zdalny dostęp do sieci, co oznacza, że jeśli sprzęt klienta zostanie zainfekowany, atakujący mogą uzyskać dostęp do sieci firmowej przez to urządzenie. Złośliwe oprogramowanie, takie jak trojan zdalnego dostępu (RAT), może wykorzystać istniejące połączenie do przeprowadzenia ataków wewnętrznych na infrastrukturę sieciową. Ponadto wiele firm korzysta z zewnętrznych dostawców usług VPN, co wiąże się z ryzykiem związanym z zaufaniem do infrastruktury, nad którą firma nie ma pełnej kontroli. Ataki na serwery VPN dostawcy, insiderzy lub luki w zabezpieczeniach dostawcy mogą bezpośrednio wpłynąć na bezpieczeństwo połączeń.
W przypadku opcji webowych bez dodatkowego oprogramowania lub sprzętu największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa SSL VPN jest sama przeglądarka. To na nią są ukierunkowane ataki złośliwego software’u, w tym MITM i oprogramowania reklamowego. Dlatego użytkownicy powinni zostać przeszkoleni w zakresie tego, czego szukać w sieci, aby uniknąć nieumyślnego pobrania zainfekowanych plików, mających na celu szpiegowanie ich zachowania lub kradzież poufnych danych. Te zagrożenia, w połączeniu z ewolucją technik cyberprzestępców, wskazują na potrzebę poszukiwania bardziej zaawansowanej alternatywy dla SSL VPN – nowych technologii i podejścia, które oferują jeszcze wyższy poziom bezpieczeństwa. I właśnie dostępnymi opcjami zajmiemy się w dalszej części artykułu.
[…]
Adam Kamiński
Autor jest trenerem modeli AI i entuzjastą ofensywnego podejścia do cyberbezpieczeństwa.
